Doğal ve yapay estetiğin kesiştiği adalar: Bahçe tasarımları

Güleren Eren Güleren Eren
Asis Mimarlik, asis mimarlık peyzaj inşaat a.ş. asis mimarlık peyzaj inşaat a.ş. Mediterranean style garden
Loading admin actions …

Bahçe tasarımları en küçüğünden büyüğüne, doğal olanın yapay müdahalelerle harmanlandığı bir duruma işaret eder. Bahçe, yapısı itibariyle doğada halihazırda bulunan bitkilerin insan tarafından biçimlendirilmesiyle, başka malzemeler eklenerek bir kompozisyon ortaya çıkarılmasıyla oluşur. Elbette bazı bahçe tasarımları adeta bir cangılda olduğumuz hissini de verebilir ya da kendi haline bırakıldıkları için doğanın tamamen kontrolünde ortam da uygunsa hakikaten bir cangıla da dönüşebilir. Yine de bize bahçe tasarımları başlığı altında, insanın kontrolünde oluşturulmuş mekanlara göz atıyoruz.

Binalar ve binaların iç mekanları kadar özel ya da kamusal bahçeler de belli bir plan dahilinde tasarlandığında büyüleyici sonuçlar elde etmek mümkün ve bu da profesyonellerin uzmanlığında verilen bir hizmet.

Bahçe tasarımları genel kanının aksine tıpkı mimarlık ya da dekorasyon gibi projelendirilerek yapılabilen, yüzyıllardır ciddiye alınarak yapılan işlerin ürünleri. Sarayların bahçelerini, farklı konseptlerdeki bölümlerini düşündüğünüzde hepsinin tek tek düşünülerek, tasarlanarak ortaya çıkmış bahçeler olduğunu hatırlayacaksınız.

Bazen tamamen doğanın kendi halinde biçimlendirdiğini düşündüğünüz bahçeler bile bir tasarımın sonucu o hale gelmiş olabilir.

Bahçe tasarımları arasında bir gezintiye çıkalım, ne gibi yöntemler kullanılmış, nasıl malzemeler, hangi amaçlarla bu tasarımlarda yer almış beraber inceleyelim.

Evin içine saklanmış bir bahçe

Avlular bahçe tasarımları açısından incelenmeye değer alanlar. Dünyanın pek çok yerinde hem sivil binalarda, konutlarda hem de kamu binalarunda ya da saray gibi yapılarda büyüklü küçüklü görebileceğimiz avlular, mimari mekan açısından pek çok örnek sunuyor bize.

Bahçe tasarımları avluları da kapsıyor. Burada gördüğümüz avlu belki de görebileceğimiz en küçük avlu örneklerinden biri. Bir konutun içinde dört ayrı mekana bakan bir açıklık, ortada bir ağaçla iç mekana doğayı katıyor. Daha büyük avlular farklı şekillerde kullanılabilir ama bu avlu için daha ziyada ışık ve yeşilliği içeri almak için tasarlanmış demek mümkün. Bu avlu çim kaplı ve ortasında bir ağaç bulunan bir bahçeden ziyade oturulabilen bir alan olarak da kurgulanabilirdi. Elbette çim alanı da kullanmaya bir engel yok ama bahçe tasarımları mantığında düşündüğümüzde burası bir zaman geçirme alanından ziyade görsel etkisi olan bir mekan.

Çakıl taşları ve çimenler

Bahçe tasarımları pek çok malzemeyle bitkilerin bir araya getirildiği bir alan. Asis Mimarlık Peyzaj İnşaat A.Ş. tarafından tasarlanan bu projede çimler ayaklarınızın altında bitecek ama yürümenizi zorlaştırmayacak şekilde zeminde yer alıyorlar. Zemin döşemesinin aralarında karolaj şeklinde boşluklar bırakılarak çimlerin buradan büyümesine olanak tanınmış. Bu bahçe tasarımları için oldukça eski bir yöntem, otoparklarda da hazır boşluklu zemin kaplama elemanlarıyla bu döşeme biçimi sıklıkla kullanılmakta. Yolun kenarlarında, binayla yol arasında kalan kısımda beyaz çakıl taşları kullanılmasıysa oldukça temiz bir kontrast yaratıyor. Hem doğal hem sofistike bir tasarım karşımızdaki.

Yeşillenen bahçe duvarları

Bazen bahçe tasarımları yatay zeminle sınırlı kalmadıklarını daha somut örneklerle gösterirler. Bahçe duvarı işlevi gören geçirgen ahşap paravanlar aynı zamanda sarıcı bitkilerin üzerlerini kaplamasına olanak tanıdığı için bahçelerde çok rağbet gören düşey elemanlardan. Bahçelerde, slında yaşadığımız her alanda doğal malzemeleri tercih etmek daha doğru, sarmaşıkla kaplandığında görünmeyecek olsa dahi yeni nesil PVC ve benzeri yapı malzemelerinden hem kullanıcı hem de global olarak etkilerine maruz kaldığımız için kaçınmakta fayda var. Doğa koşullarına daha dayanıklı, hatta hiç etkilemeyen malzemeler bulunduğu doğru ama iyilerin hep erken öldüğü, kötülerinse ölmek bilmediği boşuna söylenegelmiyor. 

Saksı yerine geçen envai çeşit obje

Bahçe tasarımları sizin yaratıcılığınızı da zorlayabilir. Bahçeyle çok uğraşıyorsanız oradan buradan toplanabilecek malzemeleri toprak ve bitkiyle nasıl değerlendirebileceğinizi düşünmeye başlarsınız. Örneğin bu bahçede eski bir fıçı devasa bir saksı olarak kullanılmış ve üzerinden sarkan yapraklarla çok güzel bir görüntü oluşturuyor. Önünde durduğu duvarın ve konduğu zeminin harman tuğla oluşu da fıçının eski ve yıpranmış görünümüyle gayet uyumlu. Görüldüğü üzere bahçe tasarımları her zaman yeni yapılmış bir takım dizaynların hissini vermeyebilir, özellikle köhne görünümlü bir atmosfer kurgulanmış olabilir. 

Yapayla doğalın çarpışması

Bu bahçede merdiven ve geniş saksılar son derece modern, çağdaş malzemelerle yapılmış güncel, rasyonel formlara sahip öğeler. Pek çok mekanda olduğu gibi bahçe tasarımları için de üretimi ve kullanımı kolay olan bu modern çizgili rijit ürünlerin kullanımı yaygın. Bu örnekte dikkat çeken nitelikse bu rasyonel formların doğanın irrasyonel kabul edilebilecek amorf formlarıyla yan yana gelmesi. Peyzaj tasarımcısı merdiven ve saksılarla bütünleştirdiği kayalar ve kayaların aralarından fışkıran bitki örtüsüyle son derece etkileyici bir kompozisyon yaratmış durumda. Çiçekli bitkiler ve renk de çok dozunda, daha ziyade parlak bir vurgu yapmak için kullanılmış. 

Geometrinin doğaya dönüşü

Geometrinin, geometrik desenlerin doğal olmadığını söyleyemeyiz. Geometrik formların kaynağı da yine doğadır, doğada gözlemlediğimiz formlardır. Ancak yapay olarak ürettiğimiz malzeme, yapı ya da objelerde geometrik formları keskinleştirip berraklaştırırız. Rijit çizgiler ortaya çıkarırız. Bahçe tasarımları doğanın biçimlendirildiği ve ona eklemeler yapıldığı bir alandır. Bu örnekte de bitkiler budanarak biçimlendirilmiş, örneğin çalılara dairesel bir form verilmiş, ağaçlar sakal düzeltme mantığıyla düzelterek budanmıştır. Bütün bu biçimlendirilmiş doğal elemanlar dışında bahçe tasarımları buradaki gibi direkt müdahaleler de görür. Çalının dairesel formu yumuşaktır ama beton döşemenin sınırları ve bankın prizmatik formu son derece keskindir. Bu biri yumuşak biri keskin hatlara sahip doğal ve yapay öğeler görüldüğü üzere bu şekilde buluştuğunda etkileyici bir manzara yaratır. Bir yandan doğal olanın ehlileştirildiğini de düşünebilir, bundan hoşnut da olmayabiliriz elbette ancak bahçe tasarımları içinde bu tarz bu açıdan hoşunuza gidebilir ya da gitmeyebilir. Bunun yerine bir cangıl da pek çok insan tarafından terccih edilebilir.

Ancak bahçe tasarımları, bu tip projelerle özellikle prestijli yapılarda içerideki tasarımı dışarıya da taşıyan bir özellikte oluyorlar. Bu açıdan da mekan ve yapı tasarımıyla içi içe, devamlılık içinde olabiliyorlar. Bu da aslında akılcı bir yaklaşım. Binaları çevrelerinden ayrı düşünmek onları dünyadan soyutlanmış beton adacıklar olarak deneyimlememize sebep oluyor, bu sorunu da çevresiyle bütünleşmeyen binalarla dolu şehirlerde görüyoruz.

Yeşillikler içinde bir Nautilus

Bahçe tasarımları yüzyıllardır üç boyutlu sanat yapıtlarını, heykelleri de bünyelerinde barındırıyorlar. Örneğin bu geniş bahçe içinde bir heykel doğanın ortasına bırakılmış halde izleyicilerini selamlıyor. Heykelin özellikle açık alanlarda sergilenmesi ve mekanın bir parçası olması çok tercih edilen bir durum

Bu heykelde şekillendirilmiş olan bir Nautilus. Gezegende yaşayan en eski canlılardan biri, denizlerde yaşıyor ve kafadanbacaklılar familyasından. Gerek edebiyatta gerek görsel ve plastik sanatlarda, gerek mimaride karşımıza çıkıyor Nautilus. Jules Vene'in romanlarında adını ve özelliklerini Nautilus'tan almış denizaltı, Antoni Gaudi'nin yine Nautilus'un formundan esinlenmiş merdivenleri ve pek çok sanatsal yapıtta karşılaştığımız bu altın orana sahip hayvan bahçe tasarımları için de işte bu şekilde bir heykel olabiliyor.

Çimlerin ortasında bir vaha

Kayalar bahçe tasarımları için oldukça estetik öğeler. Amorf formları ve doğal görünüleri bitkilerler bir arada olduklarında hakikaten kayalık bir arazideki bitkilerin yarattığı atmosferi yaratmaya yarıyor. Bu örnekteki çimen alanın ortasındaki kayalar ve etrafına dikilmiş çalı niteliği taşıyan bitkiler, bu doğal atmosferi yaratmakta son derece başarılı bir örnek. Kayanın etrafındaki bitkilerin seçimi bu açıdan çok önemli. Örneğin bu kayaların etrafına mevsimine göre dizi dizi laleler ya da farklı çiçekli bitkiler dikilse görüntü tamamen farklı olacak, bahçe tasarımları için kayayla bütünleştirebildiğimiz bir görüntüden uzak bir kompozisyon oluşturacaklardı. Bu açıdan bahçe tasarımları açısından başarılı olduğunu söylemek gerekiyor.

Japonya'dan gelen akım: Zen bahçeleri

Zen bahçeleri kimilerinin iddiasına göre Budizm geleneklerinden kaynaklanırken pek çokları bu iddiayı reddeder ve hatta Zen bahçelerinin yirminci yüzyılda batının bahçe tasarımları kapsamında icat edildiğini de iddia ederler.  Biraz incelendiklerinde Zen bahçelerinin Budizm inancıyla bağlarının niteliği tartışılabilir olsa da bazı büyük tapınaklar söz konusu olduğunda bahçe tasarımları açısından gelişimlerinin bu tapınaklardaki bahçelerle ilişkili olduğunu söylememek de yanlış olacaktır.

Zen bahçelerini kum, çakıl, kaya ve bazen çimen gibi doğal öğeler içeren sığ bir kum bahçesi olarak tarif edebiliriz. Kumun üzerinde bir kompozisyon içinde yerleştirilen öğeler adeta denizdeki adalar ya da kayaları, kumların üzerindeki çizgiler de dalga ya da kıpırtıları andırır. Güncel peyzaj tasarımında Zen bahçeleri ya da Zen bahçelerinden esinlenilmiş kumlu, kayalı kompozisyonlar sıkça karşımıza çıkmaktadır.

Sıcak iklimlerin ağacı palmiyeler

Bahçe tasarımları her iklime göre farklıdır. Sıcak bir coğrafyada ılıman iklimdeki gibi bir peyzaj tasarımı yapamazsınız. Palmiyeler genelde sıcak ve deniz kenarındaki bölgelerde sıkça yaşayan ve peyzaj tasarımı için kullanılan ağaçlardır. Burada da üç adet palmiyenin görsel olarak nasıl bir etki yaratabildiğini görüyoruz. İrrasyonel ama çizgisel formlara sahip bir yapı ve çevresinde, kumla da bütünleşerek bu üç palmiye içinde bulunduğu iklimle örtüşen bir bahçe duygusu yaratıyor. Bahçe tasarımları derken her zaman çimenler ve çiçeklerden bahsetmediğimize dair bir örnek de bu.

Bu konu ilginiz çekiyorsa Bahçe tasarım örnekleri ve peyzaj başlıklı yazımızda daha fazla örnek inceleyebilirsiniz.

Need help with your home project?
Get in touch!

Highlights from our magazine