Eco is in – zo leg je een ecologische tuin aan!

Marjolein Leenstra Marjolein Leenstra
Dune garden Katwijk Holland, Andrew van Egmond (ontwerp van tuin en landschap) Andrew van Egmond (ontwerp van tuin en landschap) Modern garden
Loading admin actions …

Eco is in. Overal zie je groene initiatieven opduiken. We kopen steeds meer biologische producten, scheiden ons afval en brengen ons oud papier weg. Ook in huis gebruiken we minder vaak agressieve schoonmaakmiddelen en brengen onze oude spullen naar de kringloop. Je hebt misschien wel eens gehoord van ecologisch tuinieren en permaculture. Maar hoe leg je je tuin nu eigenlijk op ecologische wijze aan? Wat komt daar bij kijken?  Plus belangrijker nog: hoe onderhoud je de tuin zonder chemicaliën? Nu in de winterperiode is het bij uitstek een moment om eens even lekker te gaan zitten en je te verdiepen in nieuwe manieren om je tuin wat natuurlijker te maken. Met een aantal simpele aanpassingen kun ook jij je tuin eco-friendly maken. Lees mee in dit artikel hoe dit precies in zijn werk gaat.

Hoe leg je een ecologische tuin aan?

Wat is nu eigenlijk een ecologische tuin? Het is in ieder geval een milieuvriendelijke tuin met zoveel mogelijk natuurlijke elementen. Met de aanleg van zo’n ecologische tuin ondersteun je het milieu en help je mee om de carbon footprint te verminderen. Het betekent eigenlijk niet meer dan dat je op volledig natuurlijke wijze de bodem bewerkt , irrigeert en daarnaast de planten bemest en beschermt met natuurlijke materialen. De natuurlijke omgeving trekt insecten aan, die op hun beurt weer vogels, kikkers en vleermuizen aantrekken. Een ecologische tuin kent dus een rijk dierenleven! Een ecologische tuin leg je op een andere manier aan dan een reguliere tuin. Wat in een tuin natuurlijk het meest wordt verbruikt, is water. En water is energie. Leg daarom bij voorkeur geen grasveld aan maar plaats hopen met stenen of rotsblokken en gelaagde begroeiing voor intimiteit en een omvangrijker biodiversiteit. Een grasveld verbruikt namelijk veel water. Rotsen en stenen houden vocht vast dat later weer door de planten kan worden opgenomen. Een andere manier om op water te besparen is het plaatsen van een regenton waarin je water opvangt. Je kunt eventueel een buizensysteem aanleggen waarmee je dit water weer verspreid in de tuin. Gebruik sproeisystemen die gedoseerd water verspreiden bij de wortel van de plant. Een belangrijk ander element is het plaatsen van bomen. Bomen trekken dieren aan, geven schaduw en vormen een heel ecosysteem op zichzelf. Wanneer je niet veel ruimte hebt dan zijn er ook kleinere boomsoorten te koop zoals Japanse Acers en trompetbomen. Denk ook aan gebruik van natuurlijk afbreekbare materialen zoals boomschors of houtsnippers. Lees ook dit leuke artikel ter inspiratie: bijzondere tuinen.

Geen chemicaliën

In de ecologische tuin gebruik je geen chemicaliën want dit zijn de belangrijkste vervuilers en verstoorders van het natuurlijke ecosysteem in je tuin. Gebruik bij voorkeur compost van je eigen verterende tuinafval. Bemest de aarde met natuurlijke mest (van een lokale boer, moestuin of kinderboerderij). Gebruik potassium bicarbonaat of bitterzout om de bodem te zuiveren. En voor de bescherming van de bodem en planten kun je je eigen planten- of bodemversterker maken via de Demeter methode. Hierbij wordt een winter lang een koehoorn gevuld met mest of kruiden begraven onder de grond. De inhoud wordt vervolgens vermengd met water en verdund verspreid over de grond ter bemesting of bescherming van de planten. Om insecten zoals luizen of rupsen te bestrijden kun je een mengsel maken van groene zeep en schoonmaakazijn of spiritus. Voor elke ziekte of toepassing is er wel een natuurlijk middel. Meer informatie hierover vind je op pagina’s over ecologisch tuinieren op internet of je spreekt met een landschapsarchitect.

Hagen

Planten zijn in de natuur de producenten of opbouwers bij uitstek. Met de aanwezige elementen lucht, water en grond bouwen ze organische verbindingen. Zo is afvalhout in de vorm van afgevallen en gesnoeide takken weer zeer geschikt bouwmateriaal met een eigen vorm, soepelheid en stevigheid en tal van gebruiksmogelijkheden. Je kan er bijvoorbeeld een hek, vlechtwerk of deurtje van maken. Een takkenhoop biedt een mooie natuurlijke afscherming in de tuin waar bovendien volop leven op kan groeien. Je kunt er ook weer klimplanten tegenaan laten groeien voor een mooie groene aanblik.

Vijver

Water is een belangrijk element binnen de ecologische tuin. Ook hiermee trek je weer allerlei vormen van leven aan in je tuin. Maar hoe maak je hem ecologisch? De ideale ecologische vijver:

- plaats je op een zonnig plekje in je tuin;

- heeft zacht glooiende oevers zodat kikkers en padden makkelijk in en uit de vijver kunnen kruipen;

- is dieper dan 1,5 meter. Hierdoor bevriest hij nooit tot de bodem. Zorg ook voor ondiepe plaatsen die snel opwarmen;

- is gevuld met onderwaterplanten die voor zuurstof en beschutting zorgen en een goede legplaats zijn voor eitjes;

- is bij voorkeur groot. Hou er wel rekening mee dat je soms voor een vijver groter dan 30 m² een vergunning nodig hebt.

Lokale planten

Kies voor de ecologische tuin planten van eigen bodem. Ze passen goed binnen het bestaande lokale ecosysteem en zijn vaak ook veel beter bestand tegen ziekten en plagen. Hun zaden en bessen trekken vogels aan en insecten die elders weer schadelijke organismen afbreken, vinden er een goed onderdak. Bovendien zijn ze goedkoop en overal verkrijgbaar. Enkele voorbeelden van mooie inheemse bomen zijn de Els, Lijsterbes, en Meidoorn. Struiken van eigen bodem zijn o.a. Kornoelje, Brem, Gelderse roos en Vlier. Wanneer je je plantjes graag zelf wilt opkweken kies dan voor de ecologische tuin bij voorkeur biologische en ongemuteerde zaden. Kijk hier voor meer voorbeelden van landelijke tuinen.

Composteren

Het geheim van de succesvolle ecologische tuin zit hem in compost. Er is niets zo vruchtbaar als je eigen compost (wanneer je deze op de juiste manier maakt). Belangrijk is een goede mengeling van ‘bruin’ (houtsnippers, takjes, droge stengels, bladeren) en ‘groen’ materiaal (vers grasmaaisel, plantenresten en keukenafval). Ook heeft goede compost lucht nodig. Hoe meer lucht en hoe evenwichtiger de mengeling, des te sneller rijpt je compost. Schep hem daarom regelmatig om met een hooivork. Het toevoegen van kalk zorgt voor snellere compostering. Plaats niet alles op de composthoop. Zieke planten, bepaalde soorten woekerend onkruid en koolsoorten plaats je niet op je composthoop omdat deze later weer voor onkruid of ziektes zorgen in je tuin.

Groentetuin

Eigenlijk zou elke ecologische tuin een moestuin moeten bevatten. Zo’n groentetuin is goed voor de natuur en zorgt voor meer leven in je tuin in de vorm van allerlei nuttige insecten en vlinders. Wanneer je een moestuin aan wilt leggen op ecologische wijze, dan is er een aantal basisprincipes. In de ecologische tuin wissel je de plek van je gewassen elk jaar af. Zo voorkom je dat de grond uitgeput raakt. Plaats verschillende groentesoorten door elkaar. Ze helpen elkaar groeien en beschermen elkaar ook. Zo hoef je geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Ten slotte kun je ook allerlei kruiden tussen de groente plaatsen om ze te beschermen tegen ziektes. Citroenmelisse  verjaagt bijvoorbeeld de koolvlieg. Ook Afrikaantjes vormen een goede bescherming tegen ziektes en insecten door hun indringende geur.

Kruidentuin

Een ecologische tuin is ook een eetbare tuin. Vaak staan keukenkruiden in een hoekje van de tuin of in een kruidenbak bij elkaar. Dat is niet altijd handig want ook al zullen een aantal planten het waarschijnlijk goed doen, andere planten zullen het niet redden. Maak dus van tevoren een ontwerp voor het aanleggen van de kruidentuin en bekijk van te voren wat elke kruidensoort nodig heeft aan zon, schaduw en bodem. Als je planten groepeert met dezelfde verzorging – bijvoorbeeld tijm, rozemarijn, salie en lavendel – dan maak je een succesvol plantengroepje. Een kruidentuin aanleggen is dus zeker een aanrader. Zowel voor het ecologische idee van de moestuin als voor het gebruik in de keuken. Het is ten slotte heerlijk om je recepten nog net even wat meer smaak te geven door het gebruik van je eigen kruiden.

In de ecologische tuin gebruik je dus uitsluitend natuurlijke materialen en al het tuinafval wordt gerecycled via compost en takkenmuur. De toevoeging van een groente- en kruidentuin zorgt bovendien voor een extra aanvulling van ingrediënten in je keuken!

Klik hier voor meer tuinvoorbeelden.

Permacultuur

Als je een ecologische tuin interessant vindt en een beetje met de materie bezig bent, dan hebt je zeker ook al eens van ‘permacultuur’ gehoord. De twee zijn niet hetzelfde maar hebben veel overeenkomsten. Het zou te ver gaan om deze hier nu allemaal op te tellen, maar je mag denken aan het afzien van chemische toevoegingen, het koesteren van bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit, composteren en de opvang en het gebruik van regenwater. Regenwater is kostbaar en zeker in periodes waar veel water valt kun je ervan gebruik maken. Vang het op, bijvoorbeeld op het dak en leid het naar een regenton. Hier kun je een tuinslang aan vast maken en op droge dagen de tuin mee wateren. Op die manier bespaar je water en maak je gebruik van het overtollige regenwater. Let wel op: als het regenwater lang in de regenton zit, dan zal je er bewoners in krijgen. Zeker muggen houden van stille wateren. Het is daarom handig om de regenton naar mogelijkheid niet direct naast het terras neer te zetten. Als je graag tips wilt hoe je met een laag budget een tuinpad kunt aanleggen, lees dan hier verder. Mocht je niet zo veel ruimte hebben om de ton ver weg te kunnen zetten, dan maak ze regelmatig leeg. Zo voorkom je muggenlarven in jouw water!


Need help with your home project?
Get in touch!

Highlights from our magazine